Kraina Otwartych Okiennic znajduje się zaledwie 30 km od Hajnówki. To szlak wiodący przez trzy sąsiednie wsie: Trześciankę, Puchły i Soce, położone w dolinie Narwii. Szlak wyróżnia stara i oryginalnie zachowana architektura, która robi ogromne wrażenie.

Sama pochodzę ze wsi, lecz u nas mało gdzie zachowały się dawne chaty, dlatego z taką przyjemnością wybrałam Krainę Otwartych Okiennic jako jeden z punktów podróży po wschodnim Podlasiu. Również Was zachęcam do krótkiej wycieczki szlakiem pięknie zdobionych okiennic. Jeśli nie osobiście, to chociaż dzięki temu wpisowi.

Ten szlak to nie tylko perełki architektoniczne, ale również zabytkowe drewniane cerkwie, przydrożne kapliczki, krzyże wotywne oraz wszystkie charakterystyczne elementy dawnej zabudowy zagród ze starymi stodołami, żurawiami przy studniach i ogromną ilością bocianich gniazd. 

KRAINA OTWARTYCH OKIENNIC – TRZEŚCIANKA, PUCHŁY I SOCE

Oficjalnie Kraina to szlak przez trzy wcześniej wymienione wsie, ale niektórzy zaliczają do niego również  Ciełuszki i Pawły – sprawdźcie sami, co tam znajdziecie, bo my ograniczyliśmy się tylko do tych najczęściej wymienianych.

TRZEŚCIANKA

Jadąc od strony Hajnówki najpierw wjechaliśmy do Trześcianki – największej i najlepiej skomunikowanej z miejscowości (przebiega przez nią droga wojewódzka). We wsi pięknie zachowała się zabudowa z przełomu XIX i XX wieku. Część z chat jest wpisana do ewidencji konserwatorskiej. Widać, że nawet remontowane budynki w dalszym ciągu zachowują swoje charakterystycznie zdobione okiennice, wiatrownice, narożniki, a także elewacje i szczyty. Takich wzorów nie spotkanie nigdzie indziej w Polsce (poza terenem Podlasia), bo zdobienia nawiązują do tych stosowanych w rosyjskim budownictwie ludowym. 

Trześcianka to przykład wsi z układem szeregowym, w którym zagrody są niemal identyczne (zarówno pod względem ilości budynków, jak też ich rozmieszczenia). Powstała w XVI w.

Jednak największe wrażenie robi zielona cerkiewka pod wezwaniem św. Michała Archanioła zbudowana w latach 1864-1867. Do 2014 roku była brązowa, ale teraz wygląda znacznie lepiej. Nie jest to pierwsza cerkiew w Trześciance, poprzednia zbudowana w XVI w., jednak jej położenie jest trudne do ustalenia. Niestety nie było czasu na zajrzenie do środka świątyni.

PUCHŁY

Puchły to druga wieś z przepięknymi zdobieniami chat na szlaku Krainy Otwartych Okiennic. Również tutaj ornamentyka robi wrażenie i właściwie chciałoby się sfotografować każdą chatę. Dojazd z Trześcianki prowadzi w większości wąską, asfaltową drogą, która pod koniec zamienia się w szutrówkę. Jednak w samej miejscowości droga wyłożona jest „kocimi łbami”. Nie powiem, ma to swój urok w połączeniu z tymi wszystkimi chatami. Jednak zdecydowanie lepiej podróżowałoby się po niej rowerem niż samochodem.

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z XVI wieku. Więcej o historii i legendach dotyczących tej miejscowości możecie poczytać np. TUTAJ.

Jednak podobnie, jak w Trześciance najładniejszym budynkiem jest drewniana cerkiew prawosławna pod wezwaniem Opieki Matki Bożej. Jest przykładem tzw. stylu rusko-bizantyjskiego o wyraźnych wpływach drewnianego budownictwa rosyjskiego. Założona jest na planie krzyża i powstała w latach 1913–1918, na miejscu wcześniej istniejącej, która spłonęła w 1771 roku.

W środku znajduje się ikona Matki Bożej Opiekuńczej, która w XV wieku miała objawić się na lipie jednemu z mieszkańców miejscowości. Dla prawosławnej ludności Podlasia Puchły to ważny ośrodek kultu maryjnego.

Zdjęcie zdecydowanie nie oddaje pięknego, niebieskiego koloru budynku, który mocno kontrastuje się z otaczającymi go drzewami.

SOCE

Dojazd z Puchłów do wsi Soce to prawdziwe wyzwanie – na odcinku ok. 5 km jedzie się po zwykłej szutrowej drodze. Powolny przejazd sprzyja podziwianiu przyrody 😉 W samej wsi mamy kostkę brukową przemieszaną z „kocimi łbami” – co świetnie prezentuje poniższe zdjęcie. Przez kilkanaście minut naszego pobytu nie widzieliśmy tam ani jednego samochodu, a mieszkańcy z zaciekawieniem wychodzili przed domu sprawdzić, kto naruszył ich błogą ciszę.

Soce spośród trzech wsi jest najmniejsza, ale jednocześnie najbardziej interesująca. Większość zdjęć z tego wpisu powstała właśnie tam, gdzie z przyjemnością wysiadłam z samochodu i przeszłam się na spacer fotografując przepięknie zdobione okiennice.

Pierwsza pisana wzmianka o wsi pochodzi z 1560 roku. We wsi zachował się tradycyjny układ dwuczęściowej wsi szeregowej, gdzie pomiędzy dwoma równoległymi osadami tzw. ulicówkami i przebiegającą wzdłuż nich zabudową przebiega rzeczka Rudnia.

Na niektórych budynkach we wsi znajdują się dodatkowe tabliczki, które oznaczają wyróżnienie w corocznym konkursie na „Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w województwie podlaskim”. Pieniądze z wygranej można przeznaczyć np. odnowienie pięknych okiennic. Do konkursu można zgłaszać obiekty powstałe do 1960 roku.

Na obu końcach wsi Soce znajdują się konwokacyjne krzyże z 1895 roku postawione podczas epidemii cholery.

W Krainie Otwartych Okiennic można spędzić kilkadziesiąt minut, kilka godzin lub kilka dni.

INFORMACJE PRAKTYCZNE:

Łatwy dojazd do Trześcianki zarówno samochodem, jak i komunikacją publiczną. Dalej własny samochód lub rower.

W Krainie jest kilka miejsc, gdzie można przenocować (większość w Trześciance)

Jeżeli chcecie zwiedzić wnętrza obu cerkwi warto wcześniej uzgodnić taką możliwość z opiekującymi się nimi duchownymi